1. Tác động đến cộng đồng Việt ở Melbourne
Hầu hết chúng ta không quan tâm đến chính trị, chính sách. Nhưng nếu biết rằng một chính sách có thể làm điêu đứng hàng ngàn gia đình, hộ kinh doanh, và khiến giá bất động sản nơi bạn đầu tư không tăng mà còn tuột dốc, khi đó các bạn có quan tâm hơn chưa?
Ở Melbourne có những ngoại ô quen thuộc, khoảng 30% dân cư là người Việt: phía Tây có Sunshine North, Braybrook, St Albans và Cairnlea. Xa hơn về phía Đông, cách trung tâm 30km, là Springvale. Những nơi này đều cách city khoảng 40 phút đến hơn một giờ lái xe.
Sát gần city, Richmond North cũng khá nổi tiếng với các quán Việt. Chính mình cũng hay ghé Cô Thư Quán ăn canh bún, bánh tráng trộn, hay bánh cuốn Thanh Hà, Cố Đô, giò chả Minh Đức, và các tiệm thịt cá của người Việt. Ghé ăn thì được, nhưng thật lòng lần nào cũng thấy ghê ghê vì trăm lần như một, đều gặp người nghiện lảo đảo trên vỉa hè. Danh tiếng của Richmond là vậy từ lâu, đây là nơi mà cho tiền mình cũng không ở. Tuy nhiên, phần nào do gần city, mặt bằng nơi đây vẫn khá bận rộn với khách ghé ăn, mua đồ, hoặc đi IKEA, một số doanh nghiệp thực phẩm của người Việt vẫn làm ăn tốt đông khách.
Chính sách gây tranh cãi
Năm 2023, chính quyền bang quyết định mở nhà tiêm chích an toàn (injecting house) cho người nghiện có nơi tiêm thay vì trên vỉa hè, bất chấp sự phản đối của chính quyền địa phương và người dân sở tại.
Chỉ trong 2 năm, một con phố vốn tương đối bận rộn trở nên vắng vẻ, nhường chỗ cho nhiều con nghiện lảng vảng hơn. Đau ở chỗ, cơ sở này do chính quyền bang quản lý, nhưng khu dân cư xung quanh và rác trên đường lại do chính quyền địa phương (council) chịu trách nhiệm. Riêng phí dọn kim tiêm và rác đã hơn 3 triệu đô/năm.
3 Hậu quả nhãn tiền
- Victoria Street, North Richmond: từng là trung tâm cộng đồng Việt Nam, nay bị tàn phá bởi ma túy công khai và hành vi bất ổn xã hội.
- Nhiều cửa hàng đóng cửa hoặc phải tăng cường bảo vệ; chủ nhà thậm chí cho thuê miễn phí để lấp chỗ trống.
- Hội đồng Yarra chi 550.000 đô để cải tạo không gian xanh, tăng an toàn. Nhưng cư dân cho rằng đây chỉ là giải pháp tạm thời, vì gốc rễ vấn đề vẫn là cơ sở tiêm chích sát trường học, do chính phủ bang quản lý mà không chịu trách nhiệm môi trường xung quanh.
Năm 2024 ghi nhận kỷ lục 584 ca tử vong do quá liều, tăng 16% so với năm trước. Chính quyền địa phương gọi khu này là “Disneyland cho người dùng ma túy”, nơi thuốc dễ mua, bạo lực và tội phạm gia tăng. Hội đồng thành phố đã thông qua dự án đô thị mới để hồi sinh Victoria Street, nhưng nhiều người vẫn thấy chính quyền bang chưa thực sự chung tay.
4 Hệ thống chính quyền ba tầng ở Úc
Để hiểu được vì sao người dân hết sức phản đối mà không ăn thua, và chính quyền địa phương – Tiểu bang nhiều khi không thống nhất quan điểm thì chúng ta cần phải hiểu hệ thống 3 tầng “mây” quản lý.
Hệ thống chính quyền Úc phân làm ba tầng, mỗi tầng một nhiệm vụ như sau:
- Chính quyền liên bang (Federal Government): làm luật, đối ngoại, chính sách vĩ mô, thuế khoán.
- Chính quyền tiểu bang (State Government): phụ trách các vấn đề toàn dân như hạ tầng giao thông, y tế, rừng, công an, tòa án, và luật của bang.
- Chính quyền địa phương (Local Council): dọn dẹp đường xá, đổ rác, tiêm chủng, thư viện, vườn hoa, đậu xe, trồng cây, áp dụng luật địa phương (local law).
Đất đai và thẩm quyền
Đất thuộc Liên bang và Tiểu bang gọi chung là Crown land. Ai xem phim The Crown sẽ biết: đất là của vương triều, của The Crown. Còn Council thì quản lý đất địa phương. Do vậy, cùng một khu vực có thể đan xen quản lý của cả bang và council. Trường hợp nhà tiêm chích là ví dụ điển hình.
Nguồn vốn hoạt động
- Liên bang: Vốn rút ra từ thuế: GST, thuế thu nhập, thuế hải quan. Đây là những khoản thuế nặng nhất luôn.
- Tiểu bang: Vốn rút ra cũng từ thuế chuyển nhượng đất (stamp duty), thuế xe cộ, thuế cờ bạc. Thuế này cũng cao, nhưng không thường xuyên
- Địa phương: Thuế nhà (council rates), tính trên giá trị nhà hàng năm – so với mấy loại thuế ở trên thì muỗi thôi. Council giàu: 70–80% nguồn vốn từ thuế này, dùng cho thư viện, trung tâm cộng đồng, nhà trẻ, công viên, dịch vụ rác thải… Council nghèo: phải xin thêm grant (trợ cấp) từ liên bang.
Như vậy tiền dọn rác tiêm chích trên chủ yếu đến từ chính thuế Coucil rates, là tiền của người dân nơi đây. Trong khi đó tỉ lệ trộm cắp, an toàn, mất lợi nhuận kinh doanh sẽ khiến cho giá bất động sản trên khúc phố này tuột dốc. Người cho thuê nhà và mặt bằng cũng khó lòng tìm được khách nghiêm túc. Ai mà vừa phải đóng tiền vừa chịu thiệt hại thì vui làm sao được?
Chỉ trong hai năm, một chính sách “tốt trên giấy” đã biến một khu phố từng sầm uất thành nơi hoang vắng, gắn liền với ma túy và tội phạm. Câu chuyện ở Richmond không chỉ cho thấy sự va chạm giữa ba tầng chính quyền ở Úc, liên bang, tiểu bang và địa phương, mà còn đặt ra câu hỏi lớn: ai thật sự chịu trách nhiệm với cộng đồng? Khi lợi ích và chi phí không được chia sẻ công bằng, người dân và doanh nghiệp chính là những người gánh chịu hậu quả.
Hình: 3 cấp chính quyền của Úc. Mình chụp tại Nhà quốc hội Canberra tháng Tư, 2025
Chụp với Mô hình lego của nhà quốc hội. Còn đây là Nóc nhà quốc hội có con nhện 4 chân bằng thép. Canberra tháng 4 / 2025
Đi Canberra thăm thú nhiều cái hay lắm anh em ơi. Lâu lâu hãy nhớ đi chơi
Các bài báo bằng tiếng Anh để tham khảo:
Restaurants close, iconic traders vanish as drug beat takes over Little Saigon
https://www.news.com.au/national/victoria/restaurants-close-iconic-traders-vanish-as-drug-beat-takes-over-little-saigon/news-story/5bcf33fe5b2c35d25dbec4c2a2850a57
‘Threatening to kill’: Public injecting, assaults and home invasions in Melbourne’s ‘drug Disneyland’
Council votes to begin ‘renewal’ of Victoria St, Richmond, aka ‘Disneyland for drug users’
